Łach, mundur i szminka. Przemiany ubioru w wojennych doświadczeniach polskich kobiet-zesłańców (1939–1946)

MARC

• 002 $a Łach, mundur i szminka. Przemiany ubioru w wojennych doświadczeniach polskich kobiet-zesłańców (1939–1946)
• 003 $a EWA CHŁAP-NOWAK (Autor)
• 003 $b 0000-0002-1621-5677
• 004 $a Oryginalny artykuł naukowy
• 006 $a Perspektywy Kultury
• 008 $a 2023
• 009 $a 43
• 010 $a 4/2
• 011 $a 2081-1446
• 014 $a https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/pk/article/view/2023.430402.05/2510
• 015 $a 49-69
• 017 $a polski
• 019 $a Przedmiotem tego studium są doświadczenia wojenne kobiet z II Rzeczypospolitej, więzionych i zesłanych w głąb Związku Sowieckiego po jego agresji na Polskę w 1939 r. Istotnym novum tego ujęcia jest przedstawienie owych doświadczeń poprzez udokumentowane w literackich świadectwach (pamiętnikach, opowiadaniach, poezji) przemiany, jakich doznawały na owej drodze ubrania, elementy stroju – od butów do szminki. Charakterystyczne dla owych doświadczeń pozbawienie wyboru stroju, zredukowanie jego funkcji do podstawowego zabezpieczenia organizmu przed wyziębieniem (częściej) lub przegrzaniem (w czasie pracy pod palącym słońcem kazachskiego lata w stepie) ukazane są w kontraście z modą kobiecą w II Rzeczypospolitej przed rokiem 1939. Podkreślone zostaje znaczenie przytoczonych w studium świadectw w kontekście tak często podejmowanej dziś kwestii znaczenia ubioru „w teatrze życia społecznego”, jego funkcji jako „narzędzia konstruowania i komunikowania tożsamości jednostkowej”. Pojawia się istotne pytanie badawcze: czy wojna i nastawiony na podeptanie godności ludzkiej system totalitarnej opresji, jakiego doświadczały niekiedy w najbardziej ekstremalnym stopniu autorki przytaczanych świadectw, kwestionują całkowicie owe znaczenia i funkcje, czy przeciwnie – uwypuklają je przez przebijającą w owych relacjach tęsknotę za wyjściem poza tę jedynie „termiczną”, utylitarną funkcję stroju? Interesujące okazuje się także ukierunkowanie owych tęsknot w stronę munduru, symbolu istotnej tożsamości jednostkowej – we wspólnocie (polskiej, żołnierskiej), jako znaku odzyskanej i manifestowanej godności, ale także w stronę funkcji podkreślającej, jak przed wojną, indywidualną urodę, gust, możliwość „autokreacji” za pomocą elementów stroju, która została tak radykalnie zaprzeczona, odebrana przez totalitarny system sowieckich represji i wojennej nędzy.
• 020 $a The study analyzes World War II experiences of hundreds of thousands ofwomen deported after the Soviet aggression against Poland in 1939 and sentto labor camps in Siberia or Kazakhstan. An important novelty of this studyis its concentration on the place of women’s clothing transformations alongthis path, from shoes to lipstick, as they were depicted in literary testimoniesof these experiences (memoirs, novels, poetry). The deprivation of any choicein clothing, its reduction to the most basic utilitarian function: to keep warmin Siberia or to provide shade under the Kazakh steppe sun, is contrasted withthe vibrant fashion market in pre-war Poland. The testimonies analyzed inthe study are juxtaposed with contemporary debates about the importance ofclothing “in the theater of social life” and its function as “an instrument forconstructing and communicating individual identity”. An important questionfor future research is whether the war and the system of totalitarian oppressionaimed at the destruction of human dignity, as experienced by the authors ofthe testimonies, completely abolish these meanings and functions, or – on thecontrary – emphasize their importance through an element of longing (alsotraceable in the analyzed texts) for the recovery of the old, not only utilitar-ian meaning of clothing? No less interesting is a particular direction of theselongings: for a uniform as a symbol of regained dignity and identity withina Polish, soldier community. At the same time: longing for “pre-war” func-tions of the outfit, emphasizing individual beauty, taste, and a possibility of“self-creation”.
• 021 $a II wojna światowa
• 021 $a kobiety
• 021 $a mundur
• 021 $a sowieckie deportacje
• 021 $a ubranie
• 022 $a clothes
• 022 $a Soviet deportations
• 022 $a uniform
• 022 $a women
• 022 $a World War II
• 966 $a nauki o kulturze i religii
• 985 $a Wydział Filozoficzny
• 985 $b Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa

Dublin Core

Indexes

• Title: Łach, mundur i szminka. Przemiany ubioru w wojennych doświadczeniach polskich kobiet-zesłańców (1939–1946)
• Author: EWA CHŁAP-NOWAK (Autor)
• Journal: Perspektywy Kultury
• Date: 2023
• Discipline: nauki o kulturze i religii
• Słowa kluczowe w j. angielskim:
  • clothes
  • Soviet deportations
  • uniform
  • women
  • World War II
• Keywords in Polish:
  • II wojna światowa
  • kobiety
  • mundur
  • sowieckie deportacje
  • ubranie
• Structure:
  • Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa
  • Wydział Filozoficzny
• Language: polski

Files