Życie i dzieło Tomasza Ignacego Dunina Szpota SJ (1644/1645–1713) oraz jego wkład w etnografię nowożytnych Chin

Collection
Article
Download bibliographic description
  • Tytuł: Życie i dzieło Tomasza Ignacego Dunina Szpota SJ (1644/1645–1713) oraz jego wkład w etnografię nowożytnych Chin
  • Autor/Autorzy:
  • Nazwa czasopisma: Perspektywy Kultury
  • Rok: 2025
  • Tom: 49
  • Numer: 2
  • ISSN: 2081-1446
  • Adres www:: https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/pk/article/view/2025.4902.21/3097
  • Strony od-do: 337-357
  • Abstrakt:
    • W dziedzinie nowożytnych badań dotyczących Chin oraz sąsiednich krajów Azji Wschodniej istotne zasługi posiadają polscy jezuici. Jednym z nich był pochodzący ze szlachty podlaskiej Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ (1644/1645–1713), który od 1689 r. przez kolejne dwadzieścia cztery lata był penitencjariuszem w bazylice św. Piotra w Rzymie. W trakcie swojego pobytu w Wiecznym Mieście, obok pracy duchowej, poszukiwał w rzymskich bibliotekach i archiwach informacji na temat misji jezuickich w Państwie Środka. W wyniku jego pracy powstało 10 obszernych woluminów, które zawierają cenne opisy wydarzeń rozgrywających się w Chinach w epoce nowożytnej oraz posiadają obszerne odniesienia do geografii i przede wszystkim etnografii całego regionu Dalekiego Wschodu. Dzieło polskiego jezuity przynosi istotną wiedzę na temat obyczajów, życia codziennego, kultury i języka mieszkańców Azji Wschodniej, obejmując schyłek panowania cesarza Wanli (1563–1620), upadek dynastii Ming w 1644 r. oraz panowanie pierwszych cesarzy z dynastii mandżurskiej Qing, w tym długoletnie rządy cesarza Kangxi (1661–1722). Celem niniejszego artykułu jest popularyzacja sylwetki tego mało znanego polskiego badacza i znawcy nowożytnych Chin oraz próba nakreślenia motywów jego zainteresowań badawczych, zwłaszcza odnoszących się nie stricte do wątków misyjnych (co mogło wynikać z faktu bycia członkiem zakonu jezuitów), ale etnograficznych.
    • Polish Jesuits made notable contributions to the study of China and neighbouring East Asian regions during the early modern period. Among them was Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ (1644/1645–1713), who came from a noble family from Podlasie. Beginning in 1689, Szpot spent twenty-four years in Rome, where he served as a confessor at Saint Peter’s Basilica. Alongside his spiritual duties, he engaged in extensive research in the city’s libraries and archives, focusing on Jesuit missions in China. This research resulted in ten substantial volumes that provide invaluable accounts of events in the early modern China, with extensive references to the geography and, particularly, the ethnography of the Far East. Szpot’s writings offer valuable insights into the customs, daily life, culture, and language of East Asia’s inhabitants, spanning significant periods such as the late reign of the Wanli Emperor (1563–1620), the fall of the Ming dynasty in 1644, and the early Qing period, including the rule of Emperor Kangxi (1661–1722). This paper seeks to shed light on this relatively obscure Polish scholar and his expertise on early modern China. It also explores the motivations behind his research, particularly his focus on ethnographic themes, which may reflect interests that extended beyond his Jesuit missionary duties.
  • Słowa kluczowe:
    • Chiny
    • dynastia Ming
    • dynastia Qing
    • jezuici
    • misje
    • Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ
  • Dyscyplina:
    • nauki o polityce i administracji
    • nauki o kulturze i religii
  • 002 a Życie i dzieło Tomasza Ignacego Dunina Szpota SJ (1644/1645–1713) oraz jego wkład w etnografię nowożytnych Chin
  • 003 b 0000-0001-9115-0837
  • 003 b 0000-0002-9239-7521
  • 003 a ANDRZEJ WADAS (Autor)
  • 003 a ŁUKASZ BURKIEWICZ (Autor)
  • 004 a Oryginalny artykuł naukowy
  • 006 a Perspektywy Kultury
  • 008 a 2025
  • 009 a 49
  • 010 a 2
  • 011 a 2081-1446
  • 014 a https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/pk/article/view/2025.4902.21/3097
  • 015 a 337-357
  • 019 a W dziedzinie nowożytnych badań dotyczących Chin oraz sąsiednich krajów Azji Wschodniej istotne zasługi posiadają polscy jezuici. Jednym z nich był pochodzący ze szlachty podlaskiej Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ (1644/1645–1713), który od 1689 r. przez kolejne dwadzieścia cztery lata był penitencjariuszem w bazylice św. Piotra w Rzymie. W trakcie swojego pobytu w Wiecznym Mieście, obok pracy duchowej, poszukiwał w rzymskich bibliotekach i archiwach informacji na temat misji jezuickich w Państwie Środka. W wyniku jego pracy powstało 10 obszernych woluminów, które zawierają cenne opisy wydarzeń rozgrywających się w Chinach w epoce nowożytnej oraz posiadają obszerne odniesienia do geografii i przede wszystkim etnografii całego regionu Dalekiego Wschodu. Dzieło polskiego jezuity przynosi istotną wiedzę na temat obyczajów, życia codziennego, kultury i języka mieszkańców Azji Wschodniej, obejmując schyłek panowania cesarza Wanli (1563–1620), upadek dynastii Ming w 1644 r. oraz panowanie pierwszych cesarzy z dynastii mandżurskiej Qing, w tym długoletnie rządy cesarza Kangxi (1661–1722). Celem niniejszego artykułu jest popularyzacja sylwetki tego mało znanego polskiego badacza i znawcy nowożytnych Chin oraz próba nakreślenia motywów jego zainteresowań badawczych, zwłaszcza odnoszących się nie stricte do wątków misyjnych (co mogło wynikać z faktu bycia członkiem zakonu jezuitów), ale etnograficznych.
  • 020 a Polish Jesuits made notable contributions to the study of China and neighbouring East Asian regions during the early modern period. Among them was Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ (1644/1645–1713), who came from a noble family from Podlasie. Beginning in 1689, Szpot spent twenty-four years in Rome, where he served as a confessor at Saint Peter’s Basilica. Alongside his spiritual duties, he engaged in extensive research in the city’s libraries and archives, focusing on Jesuit missions in China. This research resulted in ten substantial volumes that provide invaluable accounts of events in the early modern China, with extensive references to the geography and, particularly, the ethnography of the Far East. Szpot’s writings offer valuable insights into the customs, daily life, culture, and language of East Asia’s inhabitants, spanning significant periods such as the late reign of the Wanli Emperor (1563–1620), the fall of the Ming dynasty in 1644, and the early Qing period, including the rule of Emperor Kangxi (1661–1722). This paper seeks to shed light on this relatively obscure Polish scholar and his expertise on early modern China. It also explores the motivations behind his research, particularly his focus on ethnographic themes, which may reflect interests that extended beyond his Jesuit missionary duties.
  • 021 a Chiny
  • 021 a dynastia Ming
  • 021 a dynastia Qing
  • 021 a jezuici
  • 021 a misje
  • 021 a Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ
  • 022 a China
  • 022 a Jesuits
  • 022 a Ming dynasty
  • 022 a missions
  • 022 a Qing dynasty
  • 022 a Tomasz Ignacy Dunin Szpot SJ
  • 966 a nauki o polityce i administracji
  • 966 a nauki o kulturze i religii
  • 985 a Wydział Pedagogiczny
  • 985 b Instytut Nauk o Polityce i Administracji

2025_art_Burkiewicz_Ł_Wadas_A_Życie i dzieło Tomasza Ignacego Dunina Szpota SJ....pdf (310 KB)

  • Licence: CC BY-ND 4.0
  • Text version: Final published
  • Availability: Public
Download
Repozytorium Akademii Ignatianum w Krakowie, które jest częścią Portalu Pracowniczego zostało zrealizowane w ramach projektu „Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego Uczelni na rzecz rozwoju regionalnego” POWR.03.05.00-00-ZR10/18 współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.