Społeczno-polityczne uwarunkowania rabacji galicyjskiej 1846 roku w regionie zagórzańskim w świetle niepublikowanego rękopisu Sebastiana Flizaka

Collection
Article
Download bibliographic description
  • Tytuł: Społeczno-polityczne uwarunkowania rabacji galicyjskiej 1846 roku w regionie zagórzańskim w świetle niepublikowanego rękopisu Sebastiana Flizaka
  • Autor/Autorzy:
  • Nazwa czasopisma: Horyzonty Polityki
  • Rok: 2025
  • Tom: 16
  • Numer: 56
  • ISSN: 2082-5897
  • e-ISSN: 2353-950X
  • DOI: 10.35765/hp.2885
  • Adres www:: https://horyzontypolityki.ignatianum.edu.pl/HP/article/view/2885/2402
  • Strony od-do: 475-504
  • Abstrakt:
    • CEL BADAWCZY: Celem niniejszego opracowania jest rekonstrukcja lokalnego wymiaru galicyjskiego powstania chłopskiego z 1846 roku, znanego jako rabacja (rzeź galicyjska), które stanowi unikatowe świadectwo pamięci zbiorowej i mikrohistorii regionu Zagórza (w tym Mszany Dolnej i Poręby Wielkiej). Niniejszy tekst dostarcza interdyscyplinarnego materiału badawczego o znaczeniu dla historii, etnografii, a także nauk politycznych i administracyjnych.  PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym było ustalenie, w jaki sposób Flizak interpretował relacje między chłopstwem, duchowieństwem, ziemiaństwem i administracją podczas chłopskich niepokojów w 1846 r. i w jaki sposób jego opis odzwierciedla lokalne doświadczenia przemian społeczno-politycznych. PRZEBIEG WYWODU: Autorzy rozpoczynają od zarysowania genezy i przebiegu powstania chłopskiego z 1846 r., następnie przedstawiają postać Sebastiana Flizaka i jego twórczość intelektualną, a na koniec omawiają zawartość rękopisu poświęconego rabacji na terenach zamieszkiwanych przez Górali Zagórskich. WYNIKI BADAŃ: Analiza rękopisu Flizaka wykazała, że ​​stanowi on cenne źródło do zrozumienia zagórskiej perspektywy rabacji. Przedstawia on powstanie nie tylko jako spontaniczny zryw społeczny, ale jako zjawisko głęboko zakorzenione w długotrwałych sporach o poddaństwo, prawa pospólne i granice własności. Dokument ukazuje również rolę administracji stanowej i państwowej (austriackiej), a także różne formy legitymizacji buntu w oczach chłopów. WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Przeprowadzona analiza potwierdza kluczową rolę perspektywy mikrohistorycznej w naukach politycznych i administracyjnych oraz podkreśla potrzebę dalszej edycji i publikacji lokalnych źródeł, które stanowią istotny materiał do badania dynamiki władzy, pamięci i powstania chłopskiego z 1846 r.
    • RESEARCH OBJECTIVE: The aim of this study is to reconstruct the local dimension of the 1846 peasant uprising in Galicia, known as the rabacja (Galician Slaughter), which constitutes a unique testimony of collective memory and the microhistory of the Zagórze region (including Mszana Dolna and Poręba Wielka). This text provides interdisciplinary research material of importance to history, ethnography, as well as political and administrative sciences.  THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The primary research problem was to determine how Flizak interpreted the relationships between the peasantry, the clergy, the landed gentry, and the administration during the peasant unrest of 1846, and how his account reflects the local experience of socio-political transformation. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The authors begin by outlining the origins and course of the 1846 peasant uprising, then present the figure of Sebastian Flizak and his intellectual work, and finally discuss the contents of the manuscript devoted to the rabacja in the areas inhabited by the Zagórze Highlanders. RESEARCH RESULTS: The analysis of Flizak’s manuscript has shown that it constitutes a valuable source for understanding the Zagórze perspective on the rabacja. It portrays the uprising not merely as a spontaneous social outburst but as a phenomenon deeply rooted in longstanding conflicts over serfdom, common rights, and property boundaries. The document also reveals the role of both estate and state (Austrian) administrations, as well as the various forms of legitimization of the revolt in the eyes of the peasants. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The conducted analysis confirms the crucial role of the microhistorical perspective in the fields of political and administrative sciences and underscores the need for further editing and publication of local sources, which constitute essential material for studying the dynamics of power, memory, and the peasant uprising of 1846.
  • Słowa kluczowe:
    • Mszana Dolna
    • Poręba Wielka
    • rabacja galicyjska
    • Sebastian Flizak
    • Zagórzanie
  • Dyscyplina: nauki o polityce i administracji
  • 002 a Społeczno-polityczne uwarunkowania rabacji galicyjskiej 1846 roku w regionie zagórzańskim w świetle niepublikowanego rękopisu Sebastiana Flizaka
  • 003 b 0000-0001-9115-0837
  • 003 a Katarzyna Ceklarz (Autor)
  • 003 a ŁUKASZ BURKIEWICZ (Autor)
  • 004 a Oryginalny artykuł naukowy
  • 006 a Horyzonty Polityki
  • 008 a 2025
  • 009 a 16
  • 010 a 56
  • 011 a 2082-5897
  • 012 a 2353-950X
  • 013 a 10.35765/hp.2885
  • 014 a https://horyzontypolityki.ignatianum.edu.pl/HP/article/view/2885/2402
  • 015 a 475-504
  • 019 a CEL BADAWCZY: Celem niniejszego opracowania jest rekonstrukcja lokalnego wymiaru galicyjskiego powstania chłopskiego z 1846 roku, znanego jako rabacja (rzeź galicyjska), które stanowi unikatowe świadectwo pamięci zbiorowej i mikrohistorii regionu Zagórza (w tym Mszany Dolnej i Poręby Wielkiej). Niniejszy tekst dostarcza interdyscyplinarnego materiału badawczego o znaczeniu dla historii, etnografii, a także nauk politycznych i administracyjnych.  PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym było ustalenie, w jaki sposób Flizak interpretował relacje między chłopstwem, duchowieństwem, ziemiaństwem i administracją podczas chłopskich niepokojów w 1846 r. i w jaki sposób jego opis odzwierciedla lokalne doświadczenia przemian społeczno-politycznych. PRZEBIEG WYWODU: Autorzy rozpoczynają od zarysowania genezy i przebiegu powstania chłopskiego z 1846 r., następnie przedstawiają postać Sebastiana Flizaka i jego twórczość intelektualną, a na koniec omawiają zawartość rękopisu poświęconego rabacji na terenach zamieszkiwanych przez Górali Zagórskich. WYNIKI BADAŃ: Analiza rękopisu Flizaka wykazała, że ​​stanowi on cenne źródło do zrozumienia zagórskiej perspektywy rabacji. Przedstawia on powstanie nie tylko jako spontaniczny zryw społeczny, ale jako zjawisko głęboko zakorzenione w długotrwałych sporach o poddaństwo, prawa pospólne i granice własności. Dokument ukazuje również rolę administracji stanowej i państwowej (austriackiej), a także różne formy legitymizacji buntu w oczach chłopów. WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Przeprowadzona analiza potwierdza kluczową rolę perspektywy mikrohistorycznej w naukach politycznych i administracyjnych oraz podkreśla potrzebę dalszej edycji i publikacji lokalnych źródeł, które stanowią istotny materiał do badania dynamiki władzy, pamięci i powstania chłopskiego z 1846 r.
  • 020 a RESEARCH OBJECTIVE: The aim of this study is to reconstruct the local dimension of the 1846 peasant uprising in Galicia, known as the rabacja (Galician Slaughter), which constitutes a unique testimony of collective memory and the microhistory of the Zagórze region (including Mszana Dolna and Poręba Wielka). This text provides interdisciplinary research material of importance to history, ethnography, as well as political and administrative sciences.  THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The primary research problem was to determine how Flizak interpreted the relationships between the peasantry, the clergy, the landed gentry, and the administration during the peasant unrest of 1846, and how his account reflects the local experience of socio-political transformation. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The authors begin by outlining the origins and course of the 1846 peasant uprising, then present the figure of Sebastian Flizak and his intellectual work, and finally discuss the contents of the manuscript devoted to the rabacja in the areas inhabited by the Zagórze Highlanders. RESEARCH RESULTS: The analysis of Flizak’s manuscript has shown that it constitutes a valuable source for understanding the Zagórze perspective on the rabacja. It portrays the uprising not merely as a spontaneous social outburst but as a phenomenon deeply rooted in longstanding conflicts over serfdom, common rights, and property boundaries. The document also reveals the role of both estate and state (Austrian) administrations, as well as the various forms of legitimization of the revolt in the eyes of the peasants. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The conducted analysis confirms the crucial role of the microhistorical perspective in the fields of political and administrative sciences and underscores the need for further editing and publication of local sources, which constitute essential material for studying the dynamics of power, memory, and the peasant uprising of 1846.
  • 021 a Mszana Dolna
  • 021 a Poręba Wielka
  • 021 a rabacja galicyjska
  • 021 a Sebastian Flizak
  • 021 a Zagórzanie
  • 022 a Mszana Dolna
  • 022 a Galician Peasant Uprising
  • 022 a Poręba Wielka
  • 022 a Sebastian Flizak
  • 022 a Zagórzanie
  • 966 a nauki o polityce i administracji
  • 985 a Wydział Pedagogiczny
  • 985 b Instytut Nauk o Polityce i Administracji

2025_art_Burkiewicz_Ł_Ceklarz_K_Społeczno-polityczne uwarunkowania rabacji galicyjskiej 1846 roku w regionie zagórzańskim....pdf (1.14 MB)

  • Licence: CC BY-ND 4.0
  • Text version: Final published
  • Availability: Public
Download
Repozytorium Akademii Ignatianum w Krakowie, które jest częścią Portalu Pracowniczego zostało zrealizowane w ramach projektu „Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego Uczelni na rzecz rozwoju regionalnego” POWR.03.05.00-00-ZR10/18 współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.