Ontologia Marcina Śmigleckiego SJ

MARC

• 002 $a Ontologia Marcina Śmigleckiego SJ
• 003 $a Bogdan Lisiak (Autor)
• 004 $a Oryginalny artykuł naukowy
• 006 $a Rocznik Filozoficzny Ignatianum
• 008 $a 2021
• 011 $a 2300-1402
• 013 $a 10.35765/rfi.2021.2701.6
• 014 $a https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2072
• 015 $a 85-100
• 017 $a polski
• 019 $a W artykule przedstawiłem koncepcje ontologiczne Marcin Śmigleckiego (1563–1618), wybitnym teologa i filozofa z Zakonu Jezuitów. Jego najważniejszym dziełem jest Logica, która w Anglii miała kilka wydań. Szczególnej analizie została poddana oryginalna teza Śmigleckiego, że każdemu bytowi realnemu przysługują dwa sposoby istnienia – jako byt aktualny i potencjalny. W tym celu odwołuję się do wypowiedzi we wspomnianej monografii polskiego jezuity, jak i prac innych badaczy jego dorobku filozoficznego. Oprócz pozytywnego wykładu w badaniach jego poglądów filozoficznych, przeprowadzam także ich analizę. Teza jezuickiego filozofa jest uzasadniona poprzez jego analizę logiczną pojęcia danego bytu. Kryterium logicznej spójności przyjmuje u niego postać kryterium ontologicznego. Spójność lub sprzeczność wyraża się, jego zdaniem, poprzez tzw. Essentialia, którą możemy przetłumaczyć jako „cechy wewnętrzne” pojęcia danego bytu. Przyjęcie przez Śmigleckiego kryterium logicznej spójności z jego ontologiczną interpretacją jest bardzo oryginalnym pomysłem, albowiem według polskiego jezuity, sprzeczność w porządku logicznym wskazuje na niemożność istnienia w porządku rzeczywistym. Zatem tym samym spójność w logicznym porządku uzasadnia tezę o istnieniu porządku ontologicznego. Tak więc polski jezuita sformułował ważny wniosek: można przejść od logicznego porządku intelektu do porządku świata empirycznego. Tezę Śmigleckiego wzmacnia fakt, iż o jego stanowisku z uznaniem wyrażał się Leibniz i podobne wnioski w kwestii istnienia bytu realnego wyrażał wybitny filozof epoki nowożytnej Christian Wolff. Lecz aspekt podobieństwa poglądów Śmigleckiego do stanowiska innych filozofów wymaga dodatkowych badań. W artykule są także analizowane pojęcia umysłu i substancji w dorobku polskiego jezuity, które stanowiły główne obszary filozoficznych dociekań w epoce Śmigleckiego. Ważnym wnioskiem jest, iż w jego dorobku pojawiają się nie tylko zagadnienia istotne dla filozofii XVII wieku, lecz także jego twórczość cechuje oryginalność propozycji w ich rozumieniu i klarowność jego wykładu.
• 020 $a In this article, the ontological concepts of Marcin Śmiglecki (1563-1618), an outstanding theologian and philosopher from the Jesuit Order are presented. His most important work is Logica, which had several editions in England. Śmiglecki’s original thesis that every real being is entitled to two ways of existence, as actual and potential being, is particularly analyzed. For this purpose, I refer to the statements in the aforementioned monograph of the Polish Jesuit, as well as to the works of other scholars of his philosophical achievements. In addition to a positive lecture in the study of his philosophical views, I also conduct an analysis thereof. The Jesuit philosopher’s thesis is justified by his logical analysis of the concept of the given entity. For him, the criterion of logical consistency takes the form of an ontological one. Consistency or contradiction is expressed, in his view, through the so-called Essentialia, which we can translate as “inner qualities” of the concept of the given entity. Śmiglecki’s adoption of the criterion of logical consistency with its ontological interpretation is a very original idea, for according to the Polish Jesuit, a contradiction in the logical order indicates the impossibility of existence in the real order. Thus, by the same token, coherence in logical order justifies the thesis of the existence of an ontological order. As we can see, Polish Jesuit formulated an important conclusion: it is possible to move from the logical order of the intellect to the order of the empirical world. Śmiglecki’s thesis is strengthened by the fact that Leibniz spoke highly of his position and Christian Wolff, an eminent philosopher of the modern era, expressed similar conclusions about the existence of real being. However, the aspect of the similarity between Śmiglecki’s and the position of other philosophers requires additional research. The article also analyses the notions of mind and substance in the output of the Polish Jesuit, which constituted the main areas of philosophical inquiry in Śmiglecki’s epoch. An important conclusion is that it is not only the issues relevant to seventeenth-century philosophy that appear in his work, but the originality of his proposals in understanding them and the clarity of his interpretation.
• 966 $a filozofia
• 985 $a Wydział Filozoficzny
• 985 $b Instytut Filozofii

Dublin Core

Indexes

• Title: Ontologia Marcina Śmigleckiego SJ
• Author: Bogdan Lisiak (Autor)
• Journal: Rocznik Filozoficzny Ignatianum
• Date: 2021
• Discipline: filozofia
• Structure:
  • Instytut Filozofii
  • Wydział Filozoficzny
• Language: polski

Files