Od "szturchnięcia” do systemu. Warunki skuteczności podejścia behawioralnego w politykach

Kolekcja
artykuły
Pobierz opis bibliograficzny
  • Tytuł: Od "szturchnięcia” do systemu. Warunki skuteczności podejścia behawioralnego w politykach
  • Autor/Autorzy: RADOSŁAW ZYZIK (Autor)
  • Nazwa czasopisma: Horyzonty Polityki
  • Rok: 2025
  • Tom: 16
  • Numer: 57
  • ISSN: 2082-5897
  • e-ISSN: 2353-950X
  • Adres www:: https://horyzontypolityki.ignatianum.edu.pl/HP/article/view/2911
  • Strony od-do: 383-400
  • Abstrakt: CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest identyfikacja instytucjonalnych i organizacyjnych warunków, które zwiększają skuteczność interwencji behawioralnych w administracji publicznej, oraz ukazanie sposobów trwałego włączania wiedzy o ograniczonej racjonalności człowieka w proces projektowania i wdrażania polityk publicznych od pojedynczych „szturchnięć” po rozwiązania systemowe. PROBLEM i METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy tego, dlaczego obiecujące interwencje behawioralne (BI) często nie prowadzą do trwałej zmiany praktyki decyzyjnej instytucji oraz jakie cechy organizacyjne sprzyjają ich skuteczności. Zastosowano jakościową analizę literatury z zakresu ekonomii behawioralnej i polityki publicznej, analizę ram instytucjonalnych PRECIS i LOGIC oraz wyników badań empirycznych nad wykorzystaniem BI w administracjach publicznych. PROCES WYWODU: Wywód rozpoczyna przegląd klasycznych i behawioralnych ujęć racjonalności oraz roli heurystyk i błędów poznawczych w zachowaniach obywateli i urzędników. Następnie przedstawiono wybrane interwencje behawioralne i przejście od poziomu pojedynczych „szturchnięć” do podejścia systemowego. Kolejna część analizuje warunki skuteczności na poziomie organizacyjnym i instytucjonalnym, odwołując się do ram PRECIS i LOGIC oraz badań nad barierami wdrażania BI. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza pokazuje, że skuteczność interwencji behawioralnych zależy nie tylko od ich projektu, lecz przede wszystkim od osadzenia w strukturach, procedurach i kulturze decyzyjnej administracji. Ramy PRECIS i LOGIC pozwalają uchwycić kluczowe wymiary gotowości instytucjonalnej: przywództwo, cele, ład organizacyjny, integrację z cyklem polityki oraz zdolności analityczne. Badania wskazują na bariery takie jak brak tradycji decydowania na podstawie dowodów, niedobór zasobów, niechęć do eksperymentowania, obawy polityczne oraz dominacja kultury prawnej nad analityczną. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Artykuł uwidacznia, że podejście behawioralne może stać się trwałym elementem polityk publicznych tylko wtedy, gdy towarzyszy mu równoległa zmiana instytucjonalna. Innowacyjność pracy polega na połączeniu dyskusji o racjonalności i heurystykach z ramami oceny zdolności instytucji do stosowania BI oraz katalogiem barier wdrożeniowych.
  • Słowa kluczowe:
    • behawioralna polityka publiczna
    • interwencje behawioralne
    • polityki publiczne
    • szturchnięcia
    • zdolność instytucjonalna
  • Dyscyplina: nauki o polityce i administracji
  • 002 a Od "szturchnięcia” do systemu. Warunki skuteczności podejścia behawioralnego w politykach
  • 003 b 0000-0002-5482-4481
  • 003 a RADOSŁAW ZYZIK (Autor)
  • 004 a Oryginalny artykuł naukowy
  • 006 a Horyzonty Polityki
  • 008 a 2025
  • 009 a 16
  • 010 a 57
  • 011 a 2082-5897
  • 012 a 2353-950X
  • 014 a https://horyzontypolityki.ignatianum.edu.pl/HP/article/view/2911
  • 015 a 383-400
  • 019 a CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest identyfikacja instytucjonalnych i organizacyjnych warunków, które zwiększają skuteczność interwencji behawioralnych w administracji publicznej, oraz ukazanie sposobów trwałego włączania wiedzy o ograniczonej racjonalności człowieka w proces projektowania i wdrażania polityk publicznych od pojedynczych „szturchnięć” po rozwiązania systemowe. PROBLEM i METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy tego, dlaczego obiecujące interwencje behawioralne (BI) często nie prowadzą do trwałej zmiany praktyki decyzyjnej instytucji oraz jakie cechy organizacyjne sprzyjają ich skuteczności. Zastosowano jakościową analizę literatury z zakresu ekonomii behawioralnej i polityki publicznej, analizę ram instytucjonalnych PRECIS i LOGIC oraz wyników badań empirycznych nad wykorzystaniem BI w administracjach publicznych. PROCES WYWODU: Wywód rozpoczyna przegląd klasycznych i behawioralnych ujęć racjonalności oraz roli heurystyk i błędów poznawczych w zachowaniach obywateli i urzędników. Następnie przedstawiono wybrane interwencje behawioralne i przejście od poziomu pojedynczych „szturchnięć” do podejścia systemowego. Kolejna część analizuje warunki skuteczności na poziomie organizacyjnym i instytucjonalnym, odwołując się do ram PRECIS i LOGIC oraz badań nad barierami wdrażania BI. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza pokazuje, że skuteczność interwencji behawioralnych zależy nie tylko od ich projektu, lecz przede wszystkim od osadzenia w strukturach, procedurach i kulturze decyzyjnej administracji. Ramy PRECIS i LOGIC pozwalają uchwycić kluczowe wymiary gotowości instytucjonalnej: przywództwo, cele, ład organizacyjny, integrację z cyklem polityki oraz zdolności analityczne. Badania wskazują na bariery takie jak brak tradycji decydowania na podstawie dowodów, niedobór zasobów, niechęć do eksperymentowania, obawy polityczne oraz dominacja kultury prawnej nad analityczną. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Artykuł uwidacznia, że podejście behawioralne może stać się trwałym elementem polityk publicznych tylko wtedy, gdy towarzyszy mu równoległa zmiana instytucjonalna. Innowacyjność pracy polega na połączeniu dyskusji o racjonalności i heurystykach z ramami oceny zdolności instytucji do stosowania BI oraz katalogiem barier wdrożeniowych.
  • 021 a behawioralna polityka publiczna
  • 021 a interwencje behawioralne
  • 021 a polityki publiczne
  • 021 a szturchnięcia
  • 021 a zdolność instytucjonalna
  • 966 a nauki o polityce i administracji
  • 985 a Wydział Pedagogiczny
  • 985 b Instytut Nauk o Polityce i Administracji

2025_art_Zyzik_R_Od szturchnięcia do systemu_Warunki skuteczności podejścia behawioralnego w politykach publicznych.pdf (469 KB)

  • Licencja: CC BY-ND 4.0
  • Wersja tekstu: Ostateczna opublikowana
  • Dostępność: Publiczny
Pobierz
Repozytorium Akademii Ignatianum w Krakowie, które jest częścią Portalu Pracowniczego zostało zrealizowane w ramach projektu „Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego Uczelni na rzecz rozwoju regionalnego” POWR.03.05.00-00-ZR10/18 współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.