Logiczne ujęcie pytań i odpowiedzi. Uwagi merytoryczne i metodologiczne

Kolekcja
artykuły
Pobierz opis bibliograficzny

Opis

  • Tytuł: Logiczne ujęcie pytań i odpowiedzi. Uwagi merytoryczne i metodologiczne
  • Autor/Autorzy: ADAM JONKISZ (Autor)
  • Nazwa czasopisma: Roczniki Filozoficzne
  • Rok: 2021
  • ISSN: 0035-7685
  • DOI: 10.18290/rf21694-15
  • Adres www:: https://ojs.tnkul.pl/index.php/rf/article/view/16792
  • Strony od-do: 314-356
  • Język: polski
  • Abstrakt:
    • W artykule odnoszę się do wypowiedzi Anny Brożek, Marka Lechniaka i Jacka Wojtysiaka, sformułowanych w dyskusji nad monografią Pytania i odpowiedzi. Ujęcie teoriomnogościowe. Zawarte w artykule odpowiedzi są podzielone na merytoryczne i metodologiczne, odpowiednio do tego, czy sformułowane w tych wypowiedziach komentarze i propozycje ulepszeń odnoszą się do zaproponowanej w monografii koncepcji, czy do stosowanych w niej metod jej budowania. W uwagach merytorycznych odpowiadam na kwestie związane ze strukturą, rodzajami i traf-nością pytań. Argumentuję, że: (i) zaproponowane w monografii schematy struktury pytań są takim rozwinięciem tzw. schematu polskiego, które daje możliwość ukazania i usunięcia wieloznaczności dowolnych zdań pytajnych i opartych na nich pytań; (ii) choć ogólny schemat struktury jest wspólny dla wszystkich pytań, to przyjęte w monografii podziały pytań — a zwłaszcza na pytania do rozstrzygnięcia i pozostałe — są merytorycznie uzasadnione i logicznie poprawne; (iii) trafne są twierdzenia dotyczące związków między trafnością pytań a prawdziwością ich założeń, choć ogólne wnioskowanie od prawdziwości założeń do trafności pytań problemowych wymaga (zgodnie z uwagą J. Wojtysiaka) dodatkowego warunku. Uwagi metodologiczne dotyczą tzw. składnikowo-kombinatorycznej metody analizowania pytań, pojęcia tzw. uogólnionej negacji oraz oceny metod filozofowania widocznych w monografii na tle metody wzorcowej (opisanej przez A. Brożek). Okazuję, że: (iv) stosowana w monografii metoda reprezentowania i analizowania zdań pytajnych daje narzędzie do wyróżniania wszystkich ich możliwych znaczeń (możliwych pytań), co w rekonstruowaniu sytuacji pytajnych zawęża analizy do pytań zgodnych z regułami języka (wyklucza konstruowanie zestawień bezsensownych, przed którymi ostrzega M. Lechniak), a z drugiej strony dopuszcza, że spośród ogółu możliwych są uwzględniane tylko pytania w danej sytuacji aktualne; (v) negacja non, choć jest ostatecznie oparta na negacji przedzdaniowej (jest zdefiniowana przez alternatywę ∨ i negację ~), to jest jej uogólnieniem, ponieważ może być stosowana nie tylko do całej osnowy p pytania ”Czy p?”, lecz także do jej dowolnych członów, aż do pojedynczych składników, a przy tym jest równoważnie wy-mienna z negacją ~ w sytuacji negowania całej osnowy p; (vi) sposób filozofowania, który zasto-sowałem w monografii, jest zgodny z metodą łączącą analizowanie, parafrazowanie i aksjomatyza-cję, choć daleko mu zwłaszcza do wzorcowej aksjomatyzacji oraz wymaga uzupełnienia w zakresie tzw. teoretycznego „korpusu werbalnego”, tj. odniesień do innych koncepcji pytań i odpowiedzi.
    • In this article I address the contributions of Anna Brożek, Marek Lechniak and Jacek Wojtysiak as formulated in the course of their discussion of my monographic study Pytania i odpowiedzi. Ujęcie teoriomnogościowe [Questions and answers: A Set-theoretic approach]. My responses in the article are divided into substantive and methodological ones, depending on whether the comments and suggestions for improvement formulated in their contributions refer to the actual conception proposed in the book or to the methods used in its construction. In my substantive comments, I respond to issues relating to the structure, types and accuracy of questions. I argue that: (i) the schematisations of question structure proposed in the monograph are a development of the so-called “Polish schema” that is such as to make it possible to exhibit and remove the elements of ambiguity in any interrogative sentences and questions based on them; (ii) although the general schematic structure is common to all questions, the division of questions adopted in the monograph —especially into questions to be resolved and others — is substantively justified and logically correct; (iii) the claims put forward regarding the relations between the accuracy of questions and the truth of their assumptions are correct — even though a general inference to the accuracy of the questions at issue from the truth of their assumptions requires (as J. Wojtysiak has observed) an additional condition to be met. My methodological remarks concern the so-called component-combinatorial method of ana-lysing questions, the notion of so-called “generalised negation”, and the evaluation of the philo-sophical methods on display in the monograph in the light of the relevant model of the philosophical method (as described by A. Brożek). I show that: (iv) the method of representing and analysing interrogative sentences used in the monograph provides a tool for distinguishing all of their possible meanings (possible questions), which in the reconstruction of question situations narrows down the analyses to questions that comply with the rules of language (excluding as it does the construction of meaningless combinations, as warned against by M. Lechniak), while on the other hand enabling it to be the case that out of the total number of possible ones, only questions relevant in a given situation are taken into account; (v) the negation non, though ultimately based on propositional negation ~ (it is defined by disjunction ∨ and negation ~), is its generalisation, since it can be applied not only to the whole matrix p of the question “Is it the case that p?”, but also to any of its parts, right down to its individual components, and at the same time is equivalently replaceable with ~ in the situation of negation of the entire matrix p; (vi) the mode of philosophising that I have employed in the monograph is consistent with a method combining analysis, paraphrasing, and axiomatisation, even if it is far removed from model axiomatisation especially, and needs further completion in respect of the so-called theoretical “verbal corpus” — i.e. in terms of the references it makes to other conceptions of questions and answers.
  • Dyscyplina: filozofia

MARC

  • 002 $a Logiczne ujęcie pytań i odpowiedzi. Uwagi merytoryczne i metodologiczne
  • 003 $b 0000-0001-9850-2137
  • 003 $a ADAM JONKISZ (Autor)
  • 004 $a Oryginalny artykuł naukowy
  • 006 $a Roczniki Filozoficzne
  • 008 $a 2021
  • 011 $a 0035-7685
  • 013 $a 10.18290/rf21694-15
  • 014 $a https://ojs.tnkul.pl/index.php/rf/article/view/16792
  • 015 $a 314-356
  • 017 $a polski
  • 019 $a W artykule odnoszę się do wypowiedzi Anny Brożek, Marka Lechniaka i Jacka Wojtysiaka, sformułowanych w dyskusji nad monografią Pytania i odpowiedzi. Ujęcie teoriomnogościowe. Zawarte w artykule odpowiedzi są podzielone na merytoryczne i metodologiczne, odpowiednio do tego, czy sformułowane w tych wypowiedziach komentarze i propozycje ulepszeń odnoszą się do zaproponowanej w monografii koncepcji, czy do stosowanych w niej metod jej budowania. W uwagach merytorycznych odpowiadam na kwestie związane ze strukturą, rodzajami i traf-nością pytań. Argumentuję, że: (i) zaproponowane w monografii schematy struktury pytań są takim rozwinięciem tzw. schematu polskiego, które daje możliwość ukazania i usunięcia wieloznaczności dowolnych zdań pytajnych i opartych na nich pytań; (ii) choć ogólny schemat struktury jest wspólny dla wszystkich pytań, to przyjęte w monografii podziały pytań — a zwłaszcza na pytania do rozstrzygnięcia i pozostałe — są merytorycznie uzasadnione i logicznie poprawne; (iii) trafne są twierdzenia dotyczące związków między trafnością pytań a prawdziwością ich założeń, choć ogólne wnioskowanie od prawdziwości założeń do trafności pytań problemowych wymaga (zgodnie z uwagą J. Wojtysiaka) dodatkowego warunku. Uwagi metodologiczne dotyczą tzw. składnikowo-kombinatorycznej metody analizowania pytań, pojęcia tzw. uogólnionej negacji oraz oceny metod filozofowania widocznych w monografii na tle metody wzorcowej (opisanej przez A. Brożek). Okazuję, że: (iv) stosowana w monografii metoda reprezentowania i analizowania zdań pytajnych daje narzędzie do wyróżniania wszystkich ich możliwych znaczeń (możliwych pytań), co w rekonstruowaniu sytuacji pytajnych zawęża analizy do pytań zgodnych z regułami języka (wyklucza konstruowanie zestawień bezsensownych, przed którymi ostrzega M. Lechniak), a z drugiej strony dopuszcza, że spośród ogółu możliwych są uwzględniane tylko pytania w danej sytuacji aktualne; (v) negacja non, choć jest ostatecznie oparta na negacji przedzdaniowej (jest zdefiniowana przez alternatywę ∨ i negację ~), to jest jej uogólnieniem, ponieważ może być stosowana nie tylko do całej osnowy p pytania ”Czy p?”, lecz także do jej dowolnych członów, aż do pojedynczych składników, a przy tym jest równoważnie wy-mienna z negacją ~ w sytuacji negowania całej osnowy p; (vi) sposób filozofowania, który zasto-sowałem w monografii, jest zgodny z metodą łączącą analizowanie, parafrazowanie i aksjomatyza-cję, choć daleko mu zwłaszcza do wzorcowej aksjomatyzacji oraz wymaga uzupełnienia w zakresie tzw. teoretycznego „korpusu werbalnego”, tj. odniesień do innych koncepcji pytań i odpowiedzi.
  • 020 $a In this article I address the contributions of Anna Brożek, Marek Lechniak and Jacek Wojtysiak as formulated in the course of their discussion of my monographic study Pytania i odpowiedzi. Ujęcie teoriomnogościowe [Questions and answers: A Set-theoretic approach]. My responses in the article are divided into substantive and methodological ones, depending on whether the comments and suggestions for improvement formulated in their contributions refer to the actual conception proposed in the book or to the methods used in its construction. In my substantive comments, I respond to issues relating to the structure, types and accuracy of questions. I argue that: (i) the schematisations of question structure proposed in the monograph are a development of the so-called “Polish schema” that is such as to make it possible to exhibit and remove the elements of ambiguity in any interrogative sentences and questions based on them; (ii) although the general schematic structure is common to all questions, the division of questions adopted in the monograph —especially into questions to be resolved and others — is substantively justified and logically correct; (iii) the claims put forward regarding the relations between the accuracy of questions and the truth of their assumptions are correct — even though a general inference to the accuracy of the questions at issue from the truth of their assumptions requires (as J. Wojtysiak has observed) an additional condition to be met. My methodological remarks concern the so-called component-combinatorial method of ana-lysing questions, the notion of so-called “generalised negation”, and the evaluation of the philo-sophical methods on display in the monograph in the light of the relevant model of the philosophical method (as described by A. Brożek). I show that: (iv) the method of representing and analysing interrogative sentences used in the monograph provides a tool for distinguishing all of their possible meanings (possible questions), which in the reconstruction of question situations narrows down the analyses to questions that comply with the rules of language (excluding as it does the construction of meaningless combinations, as warned against by M. Lechniak), while on the other hand enabling it to be the case that out of the total number of possible ones, only questions relevant in a given situation are taken into account; (v) the negation non, though ultimately based on propositional negation ~ (it is defined by disjunction ∨ and negation ~), is its generalisation, since it can be applied not only to the whole matrix p of the question “Is it the case that p?”, but also to any of its parts, right down to its individual components, and at the same time is equivalently replaceable with ~ in the situation of negation of the entire matrix p; (vi) the mode of philosophising that I have employed in the monograph is consistent with a method combining analysis, paraphrasing, and axiomatisation, even if it is far removed from model axiomatisation especially, and needs further completion in respect of the so-called theoretical “verbal corpus” — i.e. in terms of the references it makes to other conceptions of questions and answers.
  • 966 $a filozofia
  • 985 $a Wydział Filozoficzny
  • 985 $b Instytut Filozofii

Dublin Core