Humanistyka - humanistyka współczesna - nowa humanistyka

Collection
chapter in monograph
Download bibliographic description

Description

  • Title: Humanistyka - humanistyka współczesna - nowa humanistyka
  • Author:
  • Access date: 15-33
  • Tytuł monografii: Humanistyka współczesna
  • Wydawca: Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Rok wydania: 2023
  • Miejsce wydania: Kraków
  • URL: https://slownikispoleczne.ignatianum.edu.pl/pliki/humanistyka_wspolczesna_pl.pdf
  • Abstract in Polish: DEFINICJA POJĘCIA: Humanistyka w XXi wieku znajduje się w stanieciągłej dynamiki. Będąc 1) sumą dyscyplin oraz obszarów interdyscypli‑narnych, stanowi również 2) sumę tradycji i nowoczesności, efekt nastę‑powania i nakładania się kolejnych zwrotów, przekraczania dominującychtrendów czy obszarów zainteresowań. a jeśli uwzględnić perspektywęzmian technologicznych, jawi się ona jako 3) obszar fuzji i konwergencjimedialnych, z ważną rolą punktów styków, tj. przestrzeni inter‑, multi‑,transmedialnych. terminem adekwatnie tę złożoność diagnozującym jest„nowa humanistyka”.ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Humanistyka przechodziła okresyrozkwitu i osłabienia. okresem prosperity dla idei studia humanitatis byłrenesans, a symptomy jej kryzysu pojawiły się już w oświeceniu. W XViii XViii wieku zachodził proces jej „unaukowiania”, a oświeceniowy ideałhumanisty począł przekształcać się we wzorzec „intelektualisty”. oddrugiej poł. XViii do pierwszej poł. XX wieku miał miejsce proces jejmetodologicznego usamodzielniania się (zauważalna dominacja uczonychniemieckich); umacnianie aksjologiczne to początek XiX wieku (powsta‑nie opartego na idei Bildung uniwersytetu Humboldtowskiego). W pierw‑szej poł. XiX wieku dokonano rozróżnienia na Geisteswissenschaf teni Naturwissenschaften, co skutkowało usamodzielnieniem się nauk huma‑nistycznych w drugiej poł. XiX wieku (postulat diltheya zmierzający dooddzielenia nauk przyrodniczych od humanistycznych lub społecznych,służących rozumieniu; kontynuatorami byli rickert i Windelband [podziałnauk na nomotetyczne oraz idiograficzne]). Wśród przyczyn kryzysuhumanistyki w XX wieku wskazują badacze: ii wojnę światową orazHolocaust, technicyzację i industrializację, rolę potężnych ideologii,zdegradowanie pojęcia „intelektualisty” oraz zredukowanie humanistykido roli drugo‑, trzeciorzędnej, podważenie jej opłacalności przez anglo‑saski model wolnorynkowego kapitalizmu. niektórzy uczeni uznają, żepozostawanie w sytuacji kryzysowej stanowi modus vivendi humanistyki,dowodząc jedynie tego, że przedstawiciele tych nauk i dyscyplin poddająwłasne badania ciągłej autorefleksji, co jest nadzwyczaj cenne.UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: W humanistycznej refleksji nauko‑wej ostatnich lat dużą popularność zdobyła kategoria „zwrotu”; częstopowtarzana jest również teza o kryzysie humanistyki. W opisie nauko‑wym pojawiło się ważne pojęcie „nowej humanistyki”, będące wynikiemprzeświadczenia o radykalnej odmienności sytuacji, w jakiej znalazły sięnauki humanistyczne na skutek procesów integracji z innymi dziedzinamii dyscyplinami, zarysowującej się perspektywy unidyscyplinarności, rolicyfrowych przemian technologicznych. Badacze widzą nową humanistykęjako rodzaj splotu, „dorzecza pięciu nurtów”: humanistyki cyfrowej,zaangażowanej, kognitywnej, posthumanistyki i humanistyki artystycznej.Kategorię w tym kontekście użyteczną stanowi termin „syntopia”.REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI:dostrzeżono potencjał wynikający z łączenia dziedzin i dyscyplin. polebadań nowohumanistycznych powoli stabilizuje się, choć jego zakresynie są (i pewnie długo nie będą) w pełni ustalone; trwają w ich obrębieprzemieszczenia. Można domniemywać, że owo wrażenie stabilizacjiprzybierze, przynajmniej na jakiś czas, postać bardziej procesu niż statusquo. Badacze podkreślają, że wyjściem z sytuacji kryzysu jest ruch kuprzyszłości, nigdy wstecz. aby nauki humanistyczne pozostały żywotne,muszą robić to, co czyniły zawsze: zmieniać się, przeobrażać. Winny teżznaleźć bardziej skuteczne sposoby wyjaśniania ogółowi społeczeństwa,czym są i dlaczego są istotne.
  • Keywords in Polish:
    • humanistyka
    • humanistyka współczesna
    • nowa humanistyka
    • transdyscyplinarność
  • Structure:
    • Wydział Filozoficzny
    • Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa
  • Dyscyplina: nauki o kulturze i religii

MARC

  • 002 $a Humanistyka - humanistyka współczesna - nowa humanistyka
  • 003 $a BOGUSŁAWA BODZIOCH-BRYŁA (Autor)
  • 003 $e 0000-0003-2453-8350
  • 003 $f BOGUSŁAWA BODZIOCH-BRYŁA (Redaktor)
  • 005 $a Rozdział w książce
  • 005 $b Rozdział monografii/rozdział książki
  • 006 $a 15-33
  • 009 $a polski
  • 011 $b https://slownikispoleczne.ignatianum.edu.pl/pliki/humanistyka_wspolczesna_pl.pdf
  • 012 $a Humanistyka współczesna
  • 013 $a 2023
  • 014 $c Akademia Ignatianum w Krakowie
  • 015 $a Kraków
  • 017 $a 978-83-7614-582-2
  • 021 $a DEFINICJA POJĘCIA: Humanistyka w XXi wieku znajduje się w stanieciągłej dynamiki. Będąc 1) sumą dyscyplin oraz obszarów interdyscypli‑narnych, stanowi również 2) sumę tradycji i nowoczesności, efekt nastę‑powania i nakładania się kolejnych zwrotów, przekraczania dominującychtrendów czy obszarów zainteresowań. a jeśli uwzględnić perspektywęzmian technologicznych, jawi się ona jako 3) obszar fuzji i konwergencjimedialnych, z ważną rolą punktów styków, tj. przestrzeni inter‑, multi‑,transmedialnych. terminem adekwatnie tę złożoność diagnozującym jest„nowa humanistyka”.ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Humanistyka przechodziła okresyrozkwitu i osłabienia. okresem prosperity dla idei studia humanitatis byłrenesans, a symptomy jej kryzysu pojawiły się już w oświeceniu. W XViii XViii wieku zachodził proces jej „unaukowiania”, a oświeceniowy ideałhumanisty począł przekształcać się we wzorzec „intelektualisty”. oddrugiej poł. XViii do pierwszej poł. XX wieku miał miejsce proces jejmetodologicznego usamodzielniania się (zauważalna dominacja uczonychniemieckich); umacnianie aksjologiczne to początek XiX wieku (powsta‑nie opartego na idei Bildung uniwersytetu Humboldtowskiego). W pierw‑szej poł. XiX wieku dokonano rozróżnienia na Geisteswissenschaf teni Naturwissenschaften, co skutkowało usamodzielnieniem się nauk huma‑nistycznych w drugiej poł. XiX wieku (postulat diltheya zmierzający dooddzielenia nauk przyrodniczych od humanistycznych lub społecznych,służących rozumieniu; kontynuatorami byli rickert i Windelband [podziałnauk na nomotetyczne oraz idiograficzne]). Wśród przyczyn kryzysuhumanistyki w XX wieku wskazują badacze: ii wojnę światową orazHolocaust, technicyzację i industrializację, rolę potężnych ideologii,zdegradowanie pojęcia „intelektualisty” oraz zredukowanie humanistykido roli drugo‑, trzeciorzędnej, podważenie jej opłacalności przez anglo‑saski model wolnorynkowego kapitalizmu. niektórzy uczeni uznają, żepozostawanie w sytuacji kryzysowej stanowi modus vivendi humanistyki,dowodząc jedynie tego, że przedstawiciele tych nauk i dyscyplin poddająwłasne badania ciągłej autorefleksji, co jest nadzwyczaj cenne.UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: W humanistycznej refleksji nauko‑wej ostatnich lat dużą popularność zdobyła kategoria „zwrotu”; częstopowtarzana jest również teza o kryzysie humanistyki. W opisie nauko‑wym pojawiło się ważne pojęcie „nowej humanistyki”, będące wynikiemprzeświadczenia o radykalnej odmienności sytuacji, w jakiej znalazły sięnauki humanistyczne na skutek procesów integracji z innymi dziedzinamii dyscyplinami, zarysowującej się perspektywy unidyscyplinarności, rolicyfrowych przemian technologicznych. Badacze widzą nową humanistykęjako rodzaj splotu, „dorzecza pięciu nurtów”: humanistyki cyfrowej,zaangażowanej, kognitywnej, posthumanistyki i humanistyki artystycznej.Kategorię w tym kontekście użyteczną stanowi termin „syntopia”.REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI I REKOMENDACJAMI:dostrzeżono potencjał wynikający z łączenia dziedzin i dyscyplin. polebadań nowohumanistycznych powoli stabilizuje się, choć jego zakresynie są (i pewnie długo nie będą) w pełni ustalone; trwają w ich obrębieprzemieszczenia. Można domniemywać, że owo wrażenie stabilizacjiprzybierze, przynajmniej na jakiś czas, postać bardziej procesu niż statusquo. Badacze podkreślają, że wyjściem z sytuacji kryzysu jest ruch kuprzyszłości, nigdy wstecz. aby nauki humanistyczne pozostały żywotne,muszą robić to, co czyniły zawsze: zmieniać się, przeobrażać. Winny teżznaleźć bardziej skuteczne sposoby wyjaśniania ogółowi społeczeństwa,czym są i dlaczego są istotne.
  • 023 $a humanistyka
  • 023 $a humanistyka współczesna
  • 023 $a nowa humanistyka
  • 023 $a transdyscyplinarność
  • 985 $a Wydział Filozoficzny
  • 985 $b Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa
  • 999 $a nauki o kulturze i religii

Dublin Core

Files

2023_red_Bodzioch-Bryła B_Humanistyka_Wspolczesna_.pdf (2.43 MB)

  • Licence: CC BY-ND 4.0
  • Text version: Final published
  • Availability: Published

Download