Spór o podmiot w etyce

Collection
chapter in monograph
Download bibliographic description

Description

  • Title: Spór o podmiot w etyce
  • Author:
  • Access date: 229-246
  • Tytuł monografii: Spory moralne
  • Wydawca: Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Rok wydania: 2023
  • Miejsce wydania: kraków
  • DOI: https://doi.org/10.35765/slowniki.351
  • URL: https://slownikispoleczne.ignatianum.edu.pl/pliki/spory_moralne_pl.pdf
  • Abstract in Polish: DEFINICJA POJĘCIA: Podmiot moralny to byt, któremu w sposób uzasadniony można przypisać sprawstwo i moralną odpowiedzialność za jego czyny. ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Rozpiętość stanowisk w kwestii podmiotowości można opisać przez wskazanie, jak rozumiana jest podmiotowość w trzech pojawiających się kolejno tradycjach filozoficznych. Wyróżnia się myślicieli uznających za właściwy podmiot moralności jednostkę w pełni autonomiczną i sprawczą, a więc wolną i samoświadomą (filozofia klasyczna), następnie autorów wskazujących na liczne ograniczenia ludzkiej podmiotowości (Nietzsche, Marks, Freud) oraz tych, którzy pojęcie podmiotu traktują jako swoistą iluzję, konstrukt czysto teoretyczny nieznajdujący w rzeczywistości żadnego realnie istniejącego desygnatu (Skinner, determinizm). UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Najbardziej dyskutowanymi kwestia­mi dotyczącymi podmiotowości moralnej są warunki, których zaistnienie (bądź brak) pozwala uznać lub podważyć odpowiedzialność moralną sprawcy czynu. Należą do nich przede wszystkim świadomość, wolność i przynajmniej względna stałość tożsamości osoby działającej. REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI REKOMENDUJĄCYMI: Etyka, przyjmując jako oczywiste założenie istnienia moralności, zakłada już jakąś formę podmiotowości. W konsekwencji musimy przyjąć istnienie podmiotu spełniającego jej podstawowe wymagania, czyli wolność i świadomość podejmowanych czynów. Pozwala to opowiedzieć się za podmiotem „mocnym” w wersji przedstawionej przez filozofię klasyczną.
  • Abstract in English: DEFINITION OF THE TERM: A subject is a being to whom agency and moral responsibility can be legitimately attributed. HISTORICAL ANALYSIS OF THE TERM: the range of positions regarding subjectivity can be demonstrated by presenting how it is understood in three successive philosophical traditions. representatives of the first claim that the proper subject of morality is a fully autonomous and agentive individual, who is thus free and selfconscious (classical philosophy). representatives of the second list numerous limitations on human subjectivity (e.g., nietzsche, Marx, and Freud), while representatives of the third treat the concept of subjectivity as an illusion – a purely theoretical construct without any existing designator in reality (e.g., skinner and determinists). DISCUSSION OF THE TERM: the most frequently debated issues concerning moral subjectivity regard the conditions in which it is possible to acknowledge or question the moral responsibility of an individual who performs an act. these primarily include consciousness, freedom, and the relative constancy of the acting person’s identity. SYSTEMATIC REFLECTION WITH CONCLUSIONS AND RECOM-MENDATIONS: by taking for granted the existence of morality, ethics presupposes some form of subjectivity. Consequently, we must assume the existence of a subject who meets its basic requirements, namely the freedom and consciousness in which he performs an act. this makes it possible to postulate the existence of – as it is understood in classical philosophy – a ‘strong’ subject.
  • Keywords in Polish:
    • etyka
    • moralność
    • odpowiedzialność
    • podmiot
    • podmiot moralny
  • Structure:
    • Wydział Pedagogiczny
    • Instytut Nauk o Wychowaniu
  • Dyscyplina: pedagogika

MARC

  • 002 $a Spór o podmiot w etyce
  • 003 $a STANISŁAW GAŁKOWSKI (Autor)
  • 003 $e 0000-0003-1084-0487
  • 003 $f PIOTR DUCHLIŃSKI (Redaktor)
  • 005 $a Rozdział w książce
  • 006 $a 229-246
  • 010 $a https://doi.org/10.35765/slowniki.351
  • 011 $b https://slownikispoleczne.ignatianum.edu.pl/pliki/spory_moralne_pl.pdf
  • 012 $a Spory moralne
  • 013 $a 2023
  • 014 $c Akademia Ignatianum w Krakowie
  • 015 $a kraków
  • 017 $a 978-83-7614-597-6
  • 021 $a DEFINICJA POJĘCIA: Podmiot moralny to byt, któremu w sposób uzasadniony można przypisać sprawstwo i moralną odpowiedzialność za jego czyny. ANALIZA HISTORYCZNA POJĘCIA: Rozpiętość stanowisk w kwestii podmiotowości można opisać przez wskazanie, jak rozumiana jest podmiotowość w trzech pojawiających się kolejno tradycjach filozoficznych. Wyróżnia się myślicieli uznających za właściwy podmiot moralności jednostkę w pełni autonomiczną i sprawczą, a więc wolną i samoświadomą (filozofia klasyczna), następnie autorów wskazujących na liczne ograniczenia ludzkiej podmiotowości (Nietzsche, Marks, Freud) oraz tych, którzy pojęcie podmiotu traktują jako swoistą iluzję, konstrukt czysto teoretyczny nieznajdujący w rzeczywistości żadnego realnie istniejącego desygnatu (Skinner, determinizm). UJĘCIE PROBLEMOWE POJĘCIA: Najbardziej dyskutowanymi kwestia­mi dotyczącymi podmiotowości moralnej są warunki, których zaistnienie (bądź brak) pozwala uznać lub podważyć odpowiedzialność moralną sprawcy czynu. Należą do nich przede wszystkim świadomość, wolność i przynajmniej względna stałość tożsamości osoby działającej. REFLEKSJA SYSTEMATYCZNA Z WNIOSKAMI REKOMENDUJĄCYMI: Etyka, przyjmując jako oczywiste założenie istnienia moralności, zakłada już jakąś formę podmiotowości. W konsekwencji musimy przyjąć istnienie podmiotu spełniającego jej podstawowe wymagania, czyli wolność i świadomość podejmowanych czynów. Pozwala to opowiedzieć się za podmiotem „mocnym” w wersji przedstawionej przez filozofię klasyczną.
  • 022 $a DEFINITION OF THE TERM: A subject is a being to whom agency and moral responsibility can be legitimately attributed. HISTORICAL ANALYSIS OF THE TERM: the range of positions regarding subjectivity can be demonstrated by presenting how it is understood in three successive philosophical traditions. representatives of the first claim that the proper subject of morality is a fully autonomous and agentive individual, who is thus free and selfconscious (classical philosophy). representatives of the second list numerous limitations on human subjectivity (e.g., nietzsche, Marx, and Freud), while representatives of the third treat the concept of subjectivity as an illusion – a purely theoretical construct without any existing designator in reality (e.g., skinner and determinists). DISCUSSION OF THE TERM: the most frequently debated issues concerning moral subjectivity regard the conditions in which it is possible to acknowledge or question the moral responsibility of an individual who performs an act. these primarily include consciousness, freedom, and the relative constancy of the acting person’s identity. SYSTEMATIC REFLECTION WITH CONCLUSIONS AND RECOM-MENDATIONS: by taking for granted the existence of morality, ethics presupposes some form of subjectivity. Consequently, we must assume the existence of a subject who meets its basic requirements, namely the freedom and consciousness in which he performs an act. this makes it possible to postulate the existence of – as it is understood in classical philosophy – a ‘strong’ subject.
  • 023 $a etyka
  • 023 $a moralność
  • 023 $a odpowiedzialność
  • 023 $a podmiot
  • 023 $a podmiot moralny
  • 024 $a ethics
  • 024 $a morality
  • 024 $a moral subject
  • 024 $a responsibility
  • 024 $a subject
  • 985 $a Wydział Pedagogiczny
  • 985 $b Instytut Nauk o Wychowaniu
  • 999 $a pedagogika

Dublin Core

Files

2023_rozdział_monografii_Gałkowski_S__Spór_o_podmiot_w _etyce_Słownik_Spory_moralne_pl.pdf (1.49 MB)

  • Licence: CC BY-ND 4.0
  • Text version: Final published
  • Availability: Published

Download