Potencjał dziedzictwa jezuickiego dla turystyki postindustrialnej na Górnym Śląsku

Collection
Article
Download bibliographic description
  • Tytuł: Potencjał dziedzictwa jezuickiego dla turystyki postindustrialnej na Górnym Śląsku
  • Autor/Autorzy: IZABELA KACZMARZYK (Autor)
  • Nazwa czasopisma: Turystyka Kulturowa
  • Rok: 2025
  • Tom: 3
  • Numer: 136
  • e-ISSN: 1689-4642
  • DOI: 10.62875/tk.v3i136.1560
  • Adres www:: http://turystykakulturowa.org/ojs/index.php/tk/article/view/1560
  • Strony od-do: 42-64
  • Abstrakt:
    • Głównym celem artykułu jest analiza potencjalnego znaczenia dziedzictwa jezuickiego w kontekście turystycznego zainteresowania postindustrialnym krajobrazem kulturowym Górnego Śląska. Dziedzictwo to jest świadectwem nie tylko dziewiętnastowiecznej kultury religijnej, ale również zależności pomiędzy rozwojem przemysłu a kształtowaniem się specyfiki górnośląskiej pobożności, zwłaszcza w kontekście osłabiania tendencji desakralizacyjnych. Od II połowy XIX wieku w wielu górnośląskich miejscowościach swoistym axis mundi stały się bowiem nowobudowane zakłady przemysłowe oraz kościoły. Należą do nich obiekty współcześnie powszechnie znane (jak Piekary Śląskie) lub nieco zapoznane (jak kościół Matki Bożej Różańcowej w Rudzie – obecnie dzielnicy miasta Ruda Śląska). Elementem łączącym te dwa miejsca jest związek z dziewiętnastowieczną działalnością na Górnym Śląsku jezuitów z ówczesnej Prowincji Galicyjskiej. Działalność ta wytworzyła kulturowy splot: jezuickiej tradycji o polskiej proweniencji, rzeczywistości kulturowej rodzimych mieszkańców osad przemysłowych oraz religijno-socjalnej aktywności niemieckich magnatów przemysłowych. Unikatowość tego splotu stanowić może interesujący wkład w budowanie/wzbogacanie szlaków kulturowych w postprzemysłowej części Górnego Śląska.
    • The main aim of the article is to analyze the potential significance of Jesuit heritage for tourism within the post-industrial cultural landscape of Upper Silesia. This heritage testifies not only to nineteenth-century religious culture but also to the relationship between industrial development and the shaping of Upper Silesian religiosity, particularly in the context of counteracting tendencies toward desacralization. Since the second half of the nineteenth century, many Upper Silesian localities have been marked by the simultaneous construction of industrial plants and churches, forming a kind of axis mundi. These include well-known centers such as Piekary Śląskie, as well as lesser-known sites like the Church of Our Lady of the Rosary in Ruda—today a district of Ruda Śląska. What links these places is the nineteenth-century activity of the Jesuits from the Galician Province, which created a cultural nexus that brought together the Jesuit tradition of Polish provenance, the lived reality of local industrial communities, and the religious and social initiatives of German industrial magnates. The uniqueness of this nexus may represent an important contribution to the development and enrichment of cultural routes in the post-industrial part of Upper Silesia.
  • Słowa kluczowe:
    • Ballestremowie
    • dziedzictwo postindustrialne
    • Górny Śląsk
    • jezuici
    • turystyka postindustrialna
  • Dyscyplina: nauki o kulturze i religii
  • 002 a Potencjał dziedzictwa jezuickiego dla turystyki postindustrialnej na Górnym Śląsku
  • 003 b 0000-0001-7310-2209
  • 003 a IZABELA KACZMARZYK (Autor)
  • 004 a Oryginalny artykuł naukowy
  • 006 a Turystyka Kulturowa
  • 008 a 2025
  • 009 a 3
  • 010 a 136
  • 012 a 1689-4642
  • 013 a 10.62875/tk.v3i136.1560
  • 014 a http://turystykakulturowa.org/ojs/index.php/tk/article/view/1560
  • 015 a 42-64
  • 019 a Głównym celem artykułu jest analiza potencjalnego znaczenia dziedzictwa jezuickiego w kontekście turystycznego zainteresowania postindustrialnym krajobrazem kulturowym Górnego Śląska. Dziedzictwo to jest świadectwem nie tylko dziewiętnastowiecznej kultury religijnej, ale również zależności pomiędzy rozwojem przemysłu a kształtowaniem się specyfiki górnośląskiej pobożności, zwłaszcza w kontekście osłabiania tendencji desakralizacyjnych. Od II połowy XIX wieku w wielu górnośląskich miejscowościach swoistym axis mundi stały się bowiem nowobudowane zakłady przemysłowe oraz kościoły. Należą do nich obiekty współcześnie powszechnie znane (jak Piekary Śląskie) lub nieco zapoznane (jak kościół Matki Bożej Różańcowej w Rudzie – obecnie dzielnicy miasta Ruda Śląska). Elementem łączącym te dwa miejsca jest związek z dziewiętnastowieczną działalnością na Górnym Śląsku jezuitów z ówczesnej Prowincji Galicyjskiej. Działalność ta wytworzyła kulturowy splot: jezuickiej tradycji o polskiej proweniencji, rzeczywistości kulturowej rodzimych mieszkańców osad przemysłowych oraz religijno-socjalnej aktywności niemieckich magnatów przemysłowych. Unikatowość tego splotu stanowić może interesujący wkład w budowanie/wzbogacanie szlaków kulturowych w postprzemysłowej części Górnego Śląska.
  • 020 a The main aim of the article is to analyze the potential significance of Jesuit heritage for tourism within the post-industrial cultural landscape of Upper Silesia. This heritage testifies not only to nineteenth-century religious culture but also to the relationship between industrial development and the shaping of Upper Silesian religiosity, particularly in the context of counteracting tendencies toward desacralization. Since the second half of the nineteenth century, many Upper Silesian localities have been marked by the simultaneous construction of industrial plants and churches, forming a kind of axis mundi. These include well-known centers such as Piekary Śląskie, as well as lesser-known sites like the Church of Our Lady of the Rosary in Ruda—today a district of Ruda Śląska. What links these places is the nineteenth-century activity of the Jesuits from the Galician Province, which created a cultural nexus that brought together the Jesuit tradition of Polish provenance, the lived reality of local industrial communities, and the religious and social initiatives of German industrial magnates. The uniqueness of this nexus may represent an important contribution to the development and enrichment of cultural routes in the post-industrial part of Upper Silesia.
  • 021 a Ballestremowie
  • 021 a dziedzictwo postindustrialne
  • 021 a Górny Śląsk
  • 021 a jezuici
  • 021 a turystyka postindustrialna
  • 022 a Ballestrems
  • 022 a Jesuits
  • 022 a post-industrial heritage
  • 022 a post-industrial tourism
  • 022 a Upper Silesia
  • 966 a nauki o kulturze i religii
  • 985 a Wydział Filozoficzny
  • 985 b Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa

2025_art_Kaczmarzyk_I_Potencjał dziedzictwa jezuickiego dla turystyki postindustrialnej na Gónym Śląsku.pdf (369 KB)

  • Licence: CC BY-SA 4.0
  • Text version: Final published
  • Availability: Public
Download
Repozytorium Akademii Ignatianum w Krakowie, które jest częścią Portalu Pracowniczego zostało zrealizowane w ramach projektu „Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego Uczelni na rzecz rozwoju regionalnego” POWR.03.05.00-00-ZR10/18 współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.