Rozdwojenie sejmiku wiszeńskiego w 1597 r.

MARC

• 002 $a Rozdwojenie sejmiku wiszeńskiego w 1597 r.
• 003 $a Hubert Chlebik (Autor)
• 003 $b 0000-0003-3240-3325
• 004 $a Oryginalny artykuł naukowy
• 006 $a Rocznik Filozoficzny Ignatianum
• 008 $a 2022
• 009 $a 28
• 010 $a 2
• 011 $a 2300-1402
• 013 $a 10.35765/rfi.2022.2802.11
• 014 $a https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2542/2236
• 015 $a 215-236
• 019 $a Celem artykułu jest pogłębiona analiza przyczyn i konsekwencji rozdwojenia sejmiku wiszeńskiego w 1597 r. z naciskiem na relacje polityczno-społeczne obejmujące teren dawnego województwa ruskiego oraz głównych politycznych aktorów zdarzeń: Stanisława Stadnickiego z Łańcuta, Stanisława Żółkiewskiego i Jana Zamoyskiego. Pomimo stosunkowo obfitego materiału źródłowego w postaci listów, protestacji i sejmowych diariuszy jedyna poważna próba zbadania tego tematu podjęta przez Jana Rzońcę okazała się dalece niewystarczająca, zawężając temat rozbicia sejmiku jedynie do obszaru wpływu na późniejsze obrady sejmu oraz ogólną kondycję państwa. Przeprowadzona w artykule krytyczna analiza zachowanych źródeł pozwoliła w dużym stopniu zrekonstruować obrady tytułowego sejmiku, ustalić dokładne przyczyny jego rozbicia oraz powiązać zaszłe na nim zdarzenia z politycznym przesileniem, do którego doszło w województwie ruskim pod koniec roku 1597 w postaci lokalnego sojuszu Jana Zamoyskiego ze Stanisławem Stadnickim z Łańcuta. Poznanie kulis zawarcia powyższego porozumienia oraz powodów jego fiaska pozwoliło natomiast lepiej zrozumieć mechanizmy funkcjonowania stronnictwa kanclerskiego pod koniec XVI w. i stanu, w jakim się wówczas znalazło. W artykule podjęta została ponadto próba rozwikłania problemu uczestnictwa w sejmiku żołnierzy kwarcianych/prywatnych oraz zbadania ich rzeczywistego wpływu na obrady sejmiku w Wiszni. Bezrefleksyjnie przyjmowana do tej pory teoria personalnie obarczająca winą za rozbicie sejmiku hetmana polnego Stanisława Żółkiewskiego wydaje się co najmniej przesadzona, zupełnie pomijając własnowolność służących w wojsku żołnierzy oraz przysługujące im jako szlachcie prawa do uczestnictwa w życiu publicznym Rzeczypospolitej.
• 020 $a The purpose of the article is an in-depth analysis of the causes and consequences of the 1597 split of the Sejmik of Vyshnia, with a focus on the political and social relations covering the territory of the former Ruthenian province and the main political actors of the events: Stanisław Stadnicki of Łańcut, Stanisław Żółkiewski and Jan Zamoyski. Despite the relatively abundant source material in the form of letters, protests and  parliamentary journals, Jan Rzonca’s only serious attempt to study the subject fell far short, narrowing the topic of the breakdown of the sejmik to the area of its influence on the deliberations of the subsequent Sejm and the general condition of the state. The critical analysis of the surviving sources carried out in this article has made it possible to reconstruct the deliberations of the Vyshnia Sejmik to a large extent, to determine the exact causes of its breakup, and to link the events that took place at it with the political breakthrough that took place in the Ruthenia province at the end of 1597, in the form of a local alliance between Jan Zamoyski and Stanisław Stadnicki of Łańcut. Exploring the background of the above agreement and the reasons for its failure, on the other hand, allowed us to better understand Stadnicki’s motivations in the first years of the 17th century, during his private war with Zamoyski’s supporters: Jan Szczęsny Herburt and Jan Tomasz Drohojowski. In addition, the article attempts to unravel the problem of the participation of mercenary soldiers in the sejmik and to examine their actual influence on the deliberations. The theory, indiscriminately accepted until now, personally blaming Hetman Stanisław Żółkiewski for the breakdown of the sejmik seems exaggerated, to say the least, completely ignoring the self-policing attitude of the mercenaries serving in the army and their rights as nobility to participate in the public life of the Republic.
• 021 $a Jan Zamoyski
• 021 $a parlamentaryzm
• 021 $a sejm 1597
• 021 $a sejmiki szlacheckie
• 021 $a Stanisław Stadnicki
• 021 $a Stanisław Żółkiewski
• 021 $a XVI w.
• 022 $a 16th century
• 022 $a Jan Zamoyski
• 022 $a parliamentarism
• 022 $a Polish Sejm 1597
• 022 $a sejmik
• 022 $a Stanisław Stadnicki
• 022 $a Stanisław Żółkiewski
• 966 $a nauki o kulturze i religii
• 985 $a Wydział Filozoficzny
• 985 $b Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa

Dublin Core

Indeksy

• Tytuł: Rozdwojenie sejmiku wiszeńskiego w 1597 r.
• Autor (Twórca): Hubert Chlebik (Autor)
• Tytuł czasopisma : Rocznik Filozoficzny Ignatianum
• Data: 2022
• Dyscyplina: nauki o kulturze i religii
• Struktura:
  • Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa
  • Wydział Filozoficzny

Pliki